Πέμπτη 18 Ιουνίου 2015

Η ΜΗΧΑΝΙΚΗ ΤΗΣ ΨΥΧΟΔΗΛΩΤΙΚΗΣ ΑΥΤΟΪΑΣΗΣ




Πολλοί στο άκουσμα ότι τα ψυχοδηλωτικά δύνανται να θεραπεύσουν άμεσα προβλήματα δυσεπίλυτα, όπως είναι ο εθισμός, οι διαστροφές ή η κατάθλιψη, αντιδρούν με κυνισμό καθώς είναι πράγματι μεγάλος ο διασκελισμός που απαιτείται για μια μεταστροφή στην άποψη ότι ένα «τοξικό ναρκωτικό» μπορεί τελικά να δράσει ως το αποτελεσματικό «ίαμα» και μάλιστα με θρησκευτικού τύπου συνεκδοχές. Το πρώτο που μπορεί να κάνει ο ανενημέρωτος είναι να αντιδράσει με απαξίωση και ειρωνεία, παραβλέποντας κάθε νέα ένδειξη που καθιστά τούτη τη στάση του παρωχημένη. Γεγονός είναι όμως ότι οι ενδείξεις δικαίωσης της ψυχοδηλωτικής εμπειρίας αυξάνονται παταγωδώς, αφήνοντας ελάχιστα ερείσματα επιστημονικού αντίλογου. Ό,τι έχει απομείνει είναι η πρόζα μιας συντηρητικής «κούφιας» ρητορικής, την οποία η αναδυόμενη γνωσιολογία των ψυχοδηλωτικών έχει ήδη καταστήσει ως ένα φαιδρό εκκρεμές, ταλαντευόμενο στις ίδιες στείρες εκφορές και συνεχώς εξοβελιζόμενο από κάθε τεκμήριο έγκυρης επιστημονικής γνώσης.
Είναι πολλά τα χρόνια που πέρασαν από τα πρώτα ερεθίσματα της ψυχεδελικής μαγείας, στα μέσα του 20ου αιώνα. Έκτοτε οι πειραματισμοί, οι επίσημες και οι ανεπίσημες έρευνες, η ενδελεχής εξερεύνηση του νου και των ψυχολογικών αντανακλαστικών και η διερεύνηση πανάρχαιων σαμανικών μοντέλων ίασης έχουν ζυμώσει έναν νέο κορμό γνωσιολογίας, όσον αφορά την ψυχοδηλωτική έκσταση, που μεταθέτουν την ψυχοθεραπεία σε ένα συναρπαστικό τοπίο ενδοσκόπησης με νέες εφαρμογές και ριζοσπαστικές απόψεις –τώρα πια δεν είναι οι διαβόητες «ψυχομιμητικές/παραισθησιογόνες» ουσίες αλλά τα εξεζητημένα κλειδιά που ανοίγουν τις θύρες δυνατοτήτων, στο κατώφλι των οποίων βολοδέρνουν πλείστες αποτυχημένες ή αδιέξοδες ψυχοθεραπευτικές προσεγγίσεις.
Ποιος είναι, όμως, ο τρόπος που θεραπεύει τούτη η ιδιάζουσα εμπειρία; Ποια η μηχανική της ψυχοδηλωτικής αυτοϊασης;
Αυτό είναι ένα ερώτημα το οποίο ευθύς αμέσως αντικρίζει μια πλούσια θεματική, που ακόμη είναι στα πρώτα στάδια καθιέρωσής της, εκπτυσσόμενη με μια ορολογία που υποδηλώνει πολλά σημεία διεπαφής με ποικίλους θεωρητικούς κλάδους της ίασης, προσφέροντας νέες ατραπούς ανάγνωσης και αντιμετώπισης των ψυχολογικών προβλημάτων, καθώς εν πολλοίς συμπτύσσει το ίδιο το ψυχοδυναμικό συμβάν της έκστασης με ψυχαναλυτικές και πνευματικές προσεγγίσεις. Ίσως αυτό διαφανεί εδώ από μια απόπειρα γενικής σκιαγράφησης των τρόπων με το οποίο τα ψυχοενεργά ερεθίσματα δύνανται να επιφέρουν την ευκταία μεταμόρφωση του υποκειμένου. 

¥              Ένα από πιο εντυπωσιακά αποτελέσματα της εμπειρίας αυτής είναι η ανάδειξη της συστατικής κενότητας των ψυχονοητικών μορφωμάτων,  με άλλα λόγια, η κένωση της υποκειμενικότητας δια της φανέρωσης της αμιγώς φαντασιακής υπόστασης των συμπλεγμάτων. Έτσι είναι που ο ψυχικός πόνος των εσωτερικών τραυμάτων φτάνει στα όρια της υποκειμενικής και χρονικής έκτασής του. Η αύξηση της αναστοχαστικής ενατένισης που προκαλούν τα ψυχοδηλωτικά κομίζει τη συνειδητότητα στο σημείο αποκάλυψης της εγγενούς κενότητας που χαρακτηρίζει από ένα σημείο και ύστερα κάθε μόρφωμα, όχι μόνο τα τραυματικά. Ενώ η ψυχαναλυτική ερμηνευτική εξεικονίζει την αίσθηση απουσίας/απώλειας  ως μια συνθήκη που ταλανίζει την υποκειμενικότητα, ως υπαρκτική της βάση, φαίνεται ότι η ψυχεδελική εμπειρία επιτείνει τις όποιες ψυχαναλυτικές ανιχνεύσεις προς τη διαλεκτική παραδοχή ότι η αναστοχαστική ανάδειξη της εγγενούς κενότητας είναι τελικά και το διέξοδο στο όποιο υπαρξιακό ή ψυχολογικό πρόβλημα. Η έμφυτη ασυνέπεια του νοήματος δε θα πρέπει άλλωστε να επιβάλλει την υπαρξιακή κρίση αλλά την ιλαρότητα, ως μια συθέμελα θεραπευτική στροφή στην ερμηνεία των πραγμάτων. Η ψυχοδηλωτική εμπειρία σε βοηθάει να δεις ότι το να αποζητάς την ολοκλήρωση ή αποπεράτωση του νοήματος στις αλληλουχίες των εξηγήσεων δεν αποτελεί παρά τη δοκιμασία του Ταντάλου, εφόσον η γλώσσα είναι φύσει παραπεμπτική και κατά κανόνα ατελής στην εκφορά της. Ως εκ τούτου, δεν αργεί κανείς να συνειδητοποιήσει ότι στην ενατένιση της αισθητικής ατέλειας είναι που αναδεικνύονται οι ολοτροπικές τάσεις, πάντα δυνητικά και οριστικά τέτοιες, αποδεσμεύοντας τον συλλογισμό από την αναζήτηση γραμμικών αφηγήσεων με αρχή και τέλος. Ο διαλογισμός στις απόκρυφες πτυχές του κάλλους είναι που εμποτίζει το υποκείμενο με την πρωτογενή δυνατότητα απόλαυσης των δονήσεων της αυτοαναφορικής έντασης αυτής καθεαυτής –δηλαδή, της αυξανόμενης συνειδητότητας και των όποιων στοχαστικών μεταπτώσεών της. 

¥              Ο άλλος τρόπος με τον οποίο κατακλύζει το υποκείμενο η εν λόγω θεραπεία έγκειται στην αύξηση της ψυχονοητικής ρευστότητας, ανακινώντας και εν καιρώ διαβρώνοντας τα πάγια ψυχονοητικά μορφώματα εν είδει συμπλεγμάτων, τραυμάτων, ψυχολογικών βεβαιοτήτων, κλπ. Η εντατικοποίηση των στοχαστικών ανιχνεύσεων δημιουργεί ένα νέο ρηματικό πεδίο αέναης αναποφασιστικότητας, που προσφέρει την ευκαιρία της ανασύστασης της προσωπικότητας δίχως την τυραννική επίταξη αθέμιτων αστερισμών νοήματος. Η ρευστοποίηση αυτή αποδεικνύει ακριβώς αυτό, ότι τα τραύματα ή οι δυσάρεστες αυτογνωματεύσεις δεν είναι παρά προσωρινοί αστερισμοί σημασιακής τάξης που όμως καθιερώνονται λόγω της αποκοπής από το αυθαίρετο βάθρο εκ του οποίου στην ουσία εκπηγάζει η υποκειμενικότητα. Η ψυχοδηλωτική εμπειρία επεμβαίνει ακριβώς σε αυτή τη στρέβλωση της υποκειμενικότητας από το πεδίο-μηδέν εκ του οποίου είναι δυνατή η αυθαίρετη ανάληψη του νοήματος και η φαντασιακή έκπτυξη της προσωπικότητας στον ορίζοντα της απόλυτης καινοφάνειας, το Ασυνείδητο. 

¥              Ενώ, όλως παραδόξως, η ψυχοδηλωτική εμπειρία εντατικοποιεί και πυκνώνει τη σκέψη, συνάμα διανοίγει τη συνειδητότητα στο αισθαντικό υπόστρωμα, όπου τα αισθητηριακά δεδομένα ανακτούν τη χαμένη «βουβή» σημασία τους, το όποιο αυτοτελές «νόημά» τους. Τα ερεθίσματα γίνονται αυτό που η σημασιολογική – παραπεμπτική επικάλυψη θολώνει: την, ηλεκτρική στην αμεσότητά της και απύθμενη στην κάθετη οντολογική της διάνοιξη, αισθητηριακή εμπειρία. Η ανάκτηση τούτης της εμπειρικής διάστασης, η οποία απωλέσθηκε στην προνηπιακή φάση, μας δίνει την πρόσβαση σε ένα απολύτως σημαντικό καταφύγιο, που προστατεύει από τον ορυμαγδό των λογής-λογής ψυχονοητικών συμπλεγμάτων, των οποίων η υπόσταση είναι καθαρά γλωσσική: την καθαρή ενσυναίσθηση του υλικού και βιολογικού σώματος, που όμως δεν καθαιρεί το σημασιακό τραύμα («υποφέρω… επειδή…») λόγω της αντιζυγίας προς τη στερεότητα/απτότητα της διάστασης αυτής αλλά εξαιτίας μιας εκπληκτικής ανακάλυψης που συνάδει και με τα πορίσματα της σύγχρονης Φυσικής. Το αισθητηριακό ερέθισμα, η αντίληψη της αμιγώς υλικής ποιότητας, όπως γενικότερα είναι η αίσθηση της ίδιας της ενσώματης εμπειρίας ή κάποιων συγκεκριμένων περιβαλλοντικών ερεθισμάτων όπως είναι το άγγιγμα ενός δέντρου, περιέρχεται στα πλαίσια των αμιγώς ενεργειακών συμβάντων –συμβάν με την έννοια του καινοφανούς. Έτσι, η προσοχή στρέφεται από τη ροή δεδομένων της αφηρημένης σκέψης στη ροή δεδομένων του αισθητηριακού βιώματος, που τελικά, λόγω της ενεργειακής του στροφής, αποδεικνύεται πιο πνευματώδης από την ίδια τη σκέψη! Ως ενεργειακή ροή διακυμάνσεων μετατρέπει το ζητούμενο της συνειδητότητας από τις φύσει ατελέσφορες σημασιολογικές αναδιατάξεις στην αισθητική απόλαυση των ενεργειακών εκφορτίσεων που συνιστούν την υπόσταση της ύλης. Με άλλα λόγια, με αυτή τη αντιληπτική στροφή, το υποκείμενο έχει την ευκαιρία να αδιαφορήσει για την όποια εκκρεμότητα στην αλληλουχία των σημασιακών εξηγήσεων (που ούτως ή άλλως δεν πρόκειται να ολοκληρωθεί ποτέ) και αναπαύεται στις ηλεκτρικές εκφορτίσεις των ερεθισμάτων. Συνεπώς, η αγωνία του μονίμως ατελέσφορου ή της μη-πληρότητας γίνεται η ακλόνητη ώθηση αισθητηριακής και αισθητικής ανάτασης και άρα απόλαυση του σώματος, των υλικών μεταπτώσεων και της ενδεχομενικότητας με σαφή διάκριση από την τυραννία των σημασιολογικών αστερισμών, οι οποίοι πλέον τίθενται στο περιθώριο του εναλλακτικού αγώνα που διάγει η αισθητική αυτή συνείδηση. Τοιουτοτρόπως, η έννοια της μακαριότητας γίνεται σπλαχνική και αυταπόδεικτη, ένας ξεκάθαρος ψυχολογικός προσανατολισμός που δεν υπόκειται σε καμία αφήγηση και καμία περίπλοκη οροθέτηση –η λύση βρίσκεται εδώ και τώρα στην κατάδυση επί των ερεθισμάτων μέχρις ότου η ποιότητά τους να διαφύγει κάθε νοηματικού αστερισμού ώστε να γίνει σκέτη αυτοαναφορική ένταση, η πρώτη ύλη της ψυχικής ανάτασης…

¥              Η θεραπεία έρχεται αναπάντεχα και δια του παροξυσμού ή της εκδραμάτισης των ασυνείδητων τάσεων. Στην αρχή το ασυνείδητο είναι γεμάτο φύτρες λανθανόντων τάσεων των οποίων η όποια ενέργεια περιορίζεται σε παντελώς ανεπαίσθητες απόπειρες ανακλαστικότητας (την ανάπτυξη συνειδητοποίησης τους) ως κάποια απολιθώματα που μοιάζουν μη αγώγιμα στην επενέργεια του λόγου. Προοδευτικά, καθώς η ψυχολυτική εμπειρία των συγκεκριμένων βιοχημικών αυτών κλειδιών διευρύνει την αυτεπίγνωση στις ρίζες της σκέψης, στο μικρομοριακό βάθος του ασυνειδήτου, τούτες οι φύτρες ενεργοποιούνται ως εξής: εν πρώτοις, εκδηλώνονται ως αυτο-υποπτευόμενα μορφώματα· δηλαδή, τείνουν προς την ανάδειξη της ισχύος τους με μια εμφατική εκδίπλωση που όμως παραμένει μερικώς απροσδιόριστη στην κατεύθυνσή της («ίσως τελικά να νιώθω πραγματικά έτσι για το Χ περιστατικό»). Εν τέλει, οι τάσεις αυτές καταλήγουν στο ζενίθ της έκπτυξής τους ως αυτοσυμπερασματικά μορφώματα, δηλαδή, κλειστά συστήματα αυτοαναφορικών δεδομένων («τελικά είμαι όντως Χ») που κατόπιν αναστοχαστικών διερευνήσεων δεν επιδέχονται πλέον αμφισβήτησης. Πώς όμως αυτή η καταληκτική τροπή σε μια παγιότητα, που έρχεται σε τέτοια αντίθεση με τον παραπάνω ορισμό της ψυχονοητικής ευεξίας (η ρευστότητα το παν), μπορεί να επιδράσει προς την ανάνηψη του προσώπου; Ακριβώς επειδή το ζενίθ της αυτοσυμπερασματικής εκδήλωσης είναι ταυτόσημο με τη διαγραφή της· ο ολοκληρωτικός εγκλεισμός στην παραδοχή ενός «πάγιου» ψυχολογικού μορφώματος είναι και το σημείο απομυθοποίησης των κανόνων που το καθιστούν ως τέτοιο. Η μεταμορφωσιακή ανίχνευση επί τη βάσει του αυθαίρετου φαντασιακού είναι ακριβώς η απόρροια της αποπεράτωσης των ανιχνεύσεων του ήδη υπαρκτού που καθιστά η νομοτέλεια του προγραμματισμένου ασυνειδήτου (όλα όσα κατισχύει ο λόγος)· όταν φτάνουμε στο πέρας εκείνου που ήταν απλή τάση κι όταν αυτό το πέρας τεκμαίρεται διαισθητικά ως αυθαίρετος κανόνας του λόγου που έχει καθιερώσει ο κοινωνικός προγραμματισμός τότε εντεύθεν πυροδοτείται η χειραφετημένη επένδυση του φαντασιακού, η οποία είναι ολωσδιόλου πειραματική, ρευστή και αεικίνητη. Το ταξίδι προς το Άπειρο και οι ραγδαίες ευεπίφορες μεταμορφώσεις βρίσκεται έξω από τον κόλπο του κίβδηλου ολοκληρώματος που αποκαλούμε «ασυνείδητο». Με αυτή την πρώτη μορφοκλασματική διάνοιξη στο πραγματικό αβυσσαλέο ασυνείδητο είναι που το υποκείμενο αποκτά τη δύναμη για να πάρει το τιμόνι στα χέρια του –μια στροφή στο φαντασιακό που καμία μεθοδολογία θεραπείας ή αυτοπραγμάτωσης δεν εγγυάται με τόσο εντυπωσιακά αποτελέσματα όσο τα ψυχοδηλωτικά.

Εν συνόλω, οι παραπάνω επισημάνσεις υποδηλώνουν ότι η ψυχοδηλωτική εμπειρία προσφέρει ακριβώς αυτό που οι κοινές ψυχοθεραπευτικές ή ψυχαναλυτικές συνεδρίες αποζητούν χρονοβόρα ως κορωνίδα της διαδικασίας τους: την πρόκληση ερμηνευτικής αναπροσαρμογής από μεριάς του υποκειμένου. Εν κατακλείδι, ρευστοποιεί τα δεδομένα κατά τρόπο που τελικά ξεμουδιάζει τη βούληση για ιδιάζουσα, θεμιτή ερμηνεία των πραγμάτων ώστε να αναδειχθούν νέες πτυχές νοηματοδότησης, που προάγουν την σύνολη ψυχονοητική και ψυχοσωματική υγεία. Ωστόσο, αυτή η διαδικασία κατευοδώνεται αποτελεσματικά μόνο εντός ενός υπεύθυνου ψυχοθεραπευτικού πλαισίου που βοηθάει τη στοχοθέτηση της βέλτιστης δυναμικής ερμηνείας, η οποία αρμόζει να είναι ανεπισκίαστη από τις κακές μεσολαβήσεις των επικρατούντων ηθικών γνωματεύσεων που τις περισσότερες φορές αναστέλλουν τη δημιουργική αυτοϊαση εκ του φαντασιακού.     

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου